Türkiye'de Ebeveynlerin İsim Tercihleri Üzerine Araştırma
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Sosyoloji Bölümü'nde öğretim görevlisi olan Prof. Dr. Doğan Gürpınar, "Türkiye'de Özel İsimlerin Tarihi" başlıklı çalışmasıyla ebeveynlerin isim seçimindeki değişimleri ele aldı. Araştırma, Tanzimat Dönemi ile başlayan modernleşme sürecinin etkilerini inceliyor.
İsimlerin Anlamı ve Modernleşme
Prof. Dr. Gürpınar'a göre, çocuk isimleri yalnızca bir kişiyi değil, aynı zamanda kültürü, inancı ve ideolojiyi de temsil ediyor. Son yıllarda ebeveynler, daha önce duyulmamış isimleri tercih etmeye başladı. Asel, Lina ve Mira gibi isimler, geleneksel Ahmet ve Zeynep gibi isimlerin yerini alıyor.
Geçmişten Günümüze İsim Tercihleri
Gürpınar, isimlerin sosyal bağlamda önemini vurguladı: "Geçmişte ailelerin, büyükannelerin ve büyükbabaların isimleri daha yaygındı; fakat modern çağda ebeveynler çocukları gelecekle ilişkilendirmek istiyorlar." Bu bağlamda, 10-15 yılda bir yeni isimlerin popülarite kazandığını belirtti.
Romanlar ve Televizyonun Etkisi
Gürpınar, 1940 ve 1950'li yıllarda roman karakterlerinin isimlerin yaygınlaşmasında etkili olduğunu ifade etti. Örneğin, "Nilgün" ismi, Refik Halit Karay'ın eserinden, "Funda" ise Kerime Nadir'in bir romanından kaynaklanıyor. Bugün ise televizyon dizileri isim modasına yön vermekte, tarihi diziler bazı eski isimlerin yeniden canlanmasını sağlamakta.
Siyasi ve Kültürel Dinamikler
Gürpınar ayrıca, siyasi ve kültürel dinamiklerin isim tercihlerini etkilediğini, dini isimlerin yanı sıra sekülerleşme döneminde Türkçe isimlerin yaygınlaştığını belirtti. Özellikle Mete ve Atilla gibi isimler sıkça kullanılmaya başlandı. Bunun yanı sıra, tanınmış kişiliklerin isimleri üzerine öykünmenin de yaygın olduğu vurgulandı.
Bölgesel Farklılıklar
İsimlerin bölgesel kökenleri de araştırmanın önemli bir parçası. Örneğin, Diyarbakır ve Mardin'de yaygın olan isimlerin arka planını inceleyen Gürpınar, bazı isimlerin ulusallaşmadan yerel olarak kalmaya devam ettiğini belirtti.
Zamanla Değişen Anlamlar
Son olarak, bazı isimlerin kötü şöhretli karakterlerle özdeşleşerek kullanılmaktan kaçınıldığını dile getiren Gürpınar, günümüzde ismin fonetiğinin de önemli bir tercih unsuru haline geldiğini ifade etti.
"Türkiye'de Özel İsimlerin Tarihi" konusunda çalışma yapan İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğan Gürpınar, Tanzimat Dönemi ile başlayan modernleşme süreci sonrasında, insanların çocuklarına koyacakları isimlerdeki değişimi irdeledi.
